Zakątek Moltkego - Zapomniana historia Szklarskiej Poręby

Helmuth Karl Bernhard von Moltke był pruskim feldmarszałkiem, twórcą nowoczesnej strategii wojskowej. W dawnym Schreiberhau jego pamięci poświęcono kilka niezwykle interesujących obiektów architektonicznych. Co z nich zostało ?  

Moltke uro­dził się w Par­chi­miu, w Meklem­bur­gii, jako syn duń­skiego gene­rała Frie­dri­cha Phi­lippa Vic­tora von Molt­kego. Karierę w pru­skiej armii roz­po­czął w 1822 jako porucz­nik. Od 1848 słu­żył w Szta­bie Gene­ral­nym, w 10. lat póź­niej zosta­jąc jego sze­fem.

Zapla­no­wał i sku­tecz­nie prze­pro­wa­dził kam­pa­nie wojenne prze­ciwko Danii (1864), Austrii (1866) i Fran­cji (1870 – 71), co dopro­wa­dziło do powsta­nia Cesar­stwa Nie­miec­kiego. Był wybit­nym stra­te­giem i auto­rem sze­regu prac z dzie­dziny woj­sko­wo­ści.

Moltke uzna­wany jest za twórcę nowo­cze­snej ope­ra­cji woj­sko­wej. Udało mu się pogo­dzić trzy zasad­ni­cze czyn­niki ope­ra­cyjne: siły, czas i obszar. Zasadą jego było ude­rzać na główne siły prze­ciw­nika na jego tery­to­rium i bić je w roz­strzy­ga­ją­cych spo­tka­niach. Po woj­nie pru­sko – fran­cu­skiej (1870–71) stał się boha­te­rem naro­do­wym. Ponad 50 pomni­ków Molt­kego powstało w Niem­czech w XIX i na początku XX wieku; nie­które zostały znisz­czone pod­czas II wojny świa­to­wej i póź­niej, wiele pozo­stało do dziś.

Jeden z pomni­ków Molt­kego sta­nął w Szklar­skiej Porę­bie Dol­nej, powyżej stacji kolejowej. Molt­ke­fels, czyli dosłow­nie „Kamień Molt­kego”. Pom­nik wznie­siony na wyso­ko­ści 685 m.n.p.m. w 1896 roku.  Do dnia dzi­siej­szego nie zacho­wały się już jego naj­waż­niej­sze czę­ści, poza kamien­nym obra­mo­wa­niem.

Tuż obok znaj­do­wało się schro­ni­sko „Molt­ke­felsbaude” – powstałe z prze­kształ­ce­nia gospody z pra­wem wyszynku. Miało 12 miejsc noc­le­go­wych. Wyżej posta­wiono wieżę wido­kową i drugi więk­szy budy­nek schro­ni­ska. Oba budynki dzia­łały jako jedna całość. W dol­nym budynku zli­kwi­do­wano noc­legi, a w gór­nym nie było bufetu tylko miej­sca noc­le­gowe, któ­rych w szczy­to­wym okre­sie było około 50. Schro­ni­sko dzia­łało do 1945 roku.

Z koń­cem lat czter­dzie­stych w budynku otwarto Dom Kolo­nijny „Grun­wald”, który funk­cjo­no­wał do połowy lat 60 ubie­głego wieku. Obsu­wa­nie się ściany zewnętrz­nej budynku spra­wiło, że został on zamknięty i wyłą­czony z użyt­ko­wa­nia. W 1969 roku, pozo­sta­wiony bez opieki górny obiekt został pod­pa­lony i po poża­rze cał­ko­wi­cie roze­brany. Rok póź­niej roze­brano także sto­jący niżej mniej­szy budy­nek. Dziś jedy­nym śla­dem daw­nej świet­no­ści jest led­wie zary­so­wana w tere­nie podmu­rówka i resztki gru­zo­wi­ska. Miej­sce to jed­nak jest przez miesz­kań­ców Szklar­skiej Poręby Dol­nej wciąż okre­ślane mia­nem Grun­waldu. Bywa też odwie­dzane przez poszu­ki­wa­czy pamią­tek z prze­szło­ści. Wciąż jesz­cze można tu zna­leźć resztki ory­gi­nal­nej zastawy sto­ło­wej i wypo­sa­że­nia gospody.

Z wybu­do­wa­nej przed wojną wieży wido­ko­wej, wznie­sio­nej powy­żej schro­ni­ska, roz­ta­czał się piękny widok szcze­gól­nie na Śnieżne Kotły i Kotlinę Jele­nio­gór­ską. Wieża ta także została po woj­nie roze­brana. Obec­nie czy­nione są sta­ra­nia aby odbu­do­wać tutaj punkt wido­kowy. Miej­sce jest objęte pro­jek­tem „Wieże wido­kowe, punkty wido­kowe i trasy tury­styczne w przy­gra­nicz­nych górach”, na któ­rego reali­za­cję mia­sto otrzy­mało unijne dofi­nan­so­wa­nie.

Imie­niem Molt­kego nazwano ponadto tunel kole­jowy przed Szklar­ską Poręba Dolną oraz znaj­du­jący się nie­opo­dal wąwóz w sztucz­nym prze­ko­pie, przez który prze­biega linia kole­jowa w stronę Szklar­skiej Poręby Gór­nej. Rów­nież szpi­tal Izer-Med nosił przed wojną nazwę Heil­stät­ten Molt­ke­fels. Mie­rzący wraz z przy­bu­dów­kami 110 metrów obiekt, był swego czasu naj­dłuż­szym budyn­kiem w Szklar­skiej Porę­bie. Nato­miast ulica Sana­to­ryjna przy któ­rej znaj­duje się szpi­tal nosiła nazwę Molt­ke­strasse.

teksty źródłowe :

Architektura schronisk górskich w Sudetach - J. Suchodolski

„Sudeckie schroniska turystyczne” część I „Góry i Pogórze Izerskie” - B. Kopiec

© Zakątek Moltkego - Zapomniana historia Szklarskiej Poręby